Neutralios ir emociškai reikšmingos informacijos įsiminimo ir atgaminimo sąsajos su traumine patirtimi
Zuzevičiūtė, Gerda |
Recenzentas / Reviewer |
Zuzevičiūtė, G. (2024). Neutralios ir emociškai reikšmingos informacijos įsiminimo ir atgaminimo sąsajos su traumine patirtimi (Klinikinės sveikatos psichologijos magistro baigiamasis darbas). Mokslinis vadovas: doc. dr. Aistė Pranckevičienė, PhD. Lietuvos sveikatos mokslų universitetas, Medicinos akademija, Visuomenės sveikatos fakultetas, Sveikatos psichologijos katedra: Kaunas. – 84 psl.
Tyrimo problema: Emocinių trauminių patirčių paplitimas Lietuvoje yra didelis lyginant su kitomis pasaulio šalimis, o tai kaip ši patirtis paveikia asmens atmintį, vis dar nėra iki galo aišku.
Tyrimo dalyviai ir metodai: Eksperimentas buvo atliktas 2023 m. rugsėjo – 2024 m. sausio mėnesiais, jame dalyvavo 32 jauni suaugusieji nuo 18 iki 25 metų iš Lietuvos (vyriškos lyties dalyvių 34,4 proc., moterų 65,6 proc.). Tyrime naudoti du instrumentai – „Trumpas traumos klausimynas“ (BTQ) nustatyti tiriamųjų trauminę patirtį bei jos intensyvumą ir „Verbaliniės emocinės atminties testas“ VAMT–26 (Verbal Affective Memory Test–26) nustatyti tiriamųjų emociškos ir neutralios informacijos įsiminimo ir atgaminimo rodiklius. VAMT–26 teste naudojama informacija išversta iš danų/anglų kalbos ir pritaikyta naudoti šiam eksperimentui paties autoriaus. Vertimai adaptuoti ir patvirtinti bendradarbiaujant su Vilniaus Universiteto lingviste. Rezultatų analizei pasirinkti neparametriniai analizės metodai. Skaičiuojami bendrieji trendo vidurkiai, intervaliniai vidurkiai, rezultatų reikšmingumas analizuojamas pasitelkus Mano Vitnio U kriterijų. Trauminės patirties paplitimo sąsajos su lytimi matuojamos Chi kvadrato kriterijumi. Sąsajos tarp atminties rodiklių ir trauminės patirties matuojamos su Spearman koreliacijos koeficientu.
Rezultatai: Daugiau nei pusė (59,4 proc.) dalyvių pažymėjo patyrę bent vieną potencialiai traumuojantį, emocinį įvykį per savo gyvenimą. Vyrai ir moterys šiame eksperimente nesiskyrė trauminės patirties intensyvumu ir dažniu. Informacijos mokymasis tarp mažiau ir daugiau trauminės patirties patyrusių asmenų buvo nuoseklus ir panašus, o emocinės ir neutralios informacijos atgaminimo rodikliai tarp šių dalyvių nesiskyrė. Analizuojant trauminės patirties sąsajas su atminties rodikliais, nustatyta, kad nei trauminė, nei intensyvi trauminė patirtis neturėjo reikšmingų sąsajų su nei vienu VAMT–26 testo rodikliu. Analizuojant atskiras traumas ir jų sąsajas su atminties rodikliais, pastebėti reikšmingi atminties rodiklių skirtumai tarp 4 trauminių įvykių: „Rimta autoavarija“, „Stichinės/Technologinės nelaimės“, „Gyvybei pavojinga liga“ ir „Seksualine prievarta“. Visgi – šie rezultatai nėra iki galo patikimi ir turėtų būti analizuojami tolimesniuose tyrimuose.
Išvados: Neutralios ir emociškai reikšmingos informacijos įsiminimo ir atgaminimo rodikliai nesiskyrė tarp mažiau ir daugiau trauminės patirties turėjusių jaunų, suaugusiųjų asmenų. Emocinės informacijos įsiminimo ir atgaminimo rodikliai, taip pat nebuvo susiję ir su patirtu traumos intensyvumu. Raktiniai žodžiai: Trauminė patirtis, emocinė atmintis, įsiminimas, atgaminimasTyrimo problema: Emocinių trauminių patirčių paplitimas Lietuvoje yra didelis lyginant su kitomis pasaulio šalimis, o tai kaip ši patirtis paveikia asmens atmintį, vis dar nėra iki galo aišku.
Zuzevičiūtė, G. (2024). The relationship between learning and recalling neutral and emotionally significant information and traumatic experiences (Master‘s thesis of Clinical Health Psychology). Scientific supervisor: doc. dr. Aistė Pranckevičienė. Lithuanian University of Health Sciences, Medical Academy, Faculty of Public Health, Department of Health Psychology: Kaunas. – 84 p. Research problem: The prevalence of emotional traumatic experiences in Lithuania is notably higher compared to other countries globally, and their impact on an individual's memory remains incompletely understood. Participants and Methods: The study was conducted from September 2023 to January 2024, involving 32 young adults from Lithuania aged between 18 and 25 (34.4% male, 65.6% female). Two instruments were used for the experiment: the Brief Trauma Questionnaire (BTQ) to assess subjects' traumatic experiences and their intensity, and the "Verbal Affective Memory Test–26" (VAMT–26) to evaluate participants' memory retention and recall of emotional and neutral information. The materials for the VAMT–26 test was translated from Danish/English and adapted for this experiment by the author. These translations were reviewed and approved in collaboration with Vilnius University's linguist. Non–parametric analysis methods were utilized to analyze the results, including calculating overall trend averages, interval averages, and assessing significance using the Mann–Whitney U test. The association between the prevalence of traumatic experiences and gender was examined using the Chi–square test, while correlations between memory indices and traumatic experiences were assessed using the Spearman correlation coefficient. Results: A majority (59.4%) of participants reported experiencing at least one potentially traumatic emotional event in their lifetime. However, the higher prevalence of emotional trauma did not show any correlation with gender. Similarly, there was no significant difference between men and women regarding the severity and frequency of traumatic experiences. The learning of information appeared consistent across individuals with varying levels of traumatic experiences, and there were no notable differences in memorization and recall rates of emotional and neutral information between these groups. When examining the correlations between traumatic experience and memory indicators, neither traumatic nor intense traumatic experiences showed significant correlations with any of the VAMT–26 test indicators. Moreover, analyzing individual traumas and their associations with memory indicators revealed significant differences in memory indicators for four traumatic events: "Serious car accident," "Natural/Technological disasters," "Life–threatening illness," and "Sexual abuse." However, these findings should be interpreted with caution as they may not be entirely reliable and further investigation in future studies are needed. Conclusions: There were no significant differences in the memorization and recall rates of neutral and emotionally significant information between young adults with fewer and more traumatic experiences. Additionally, the ability to remember and recall emotional information did not correlate with the intensity of the trauma experienced.